................................................................................................................................
Wewnątrz gołębnika ustawia się dwu lub trzypiętrowe regały, podzielone na segmenty gniazdowe - cele (rys. 1).
Każdej parze gołębi należy przydzielić jeden dwuprzedziałowy segment o dł. 60 cm, głębokości 30 cm i wys. 30 cm. Ściankę dzielącą segment na dwa przedziały, o wys. ok. 25 cm, robimy ruchomą do wyjmowania wówczas z dwóch cel można zrobić doskonałe pomieszczenie do kojarzenia par z miejscem na pokarm i wysiadywanie jaj.
Dla zabezpieczenia młodych przed wypadnięciem, trzeba przy obu częściach gniazdowych zrobić drewniany próg o wys. ok. 20 cm. Niektórzy hodowcy uważają, że najpraktyczniej jest zbudować stałe rusztowanie, które służy jako stelaż do ustawiania na nim pojedynczych, osobnych dla każdej pary, klatek z częściami gniazdowymi. Możliwość wyjęcia każdej klatki znacznie ułatwia czyszczenie, porządkowanie i odkażanie komór gniazdowych. Przy zakładaniu gniazd segmentowych należy pamiętać, że zawsze musi ich być więcej (o 3-4) niż par gołębi, przy wybieraniu bowiem miejsc gołębie często wojują ze sobą, tłukąc przy tym zniesione już jaja. Lepiej więc dać im więcej możliwości do wyboru. W każdej z dwóch komórek gniazdowych przydzielonej jednej parze gołębi, wstawiamy właściwe gniazda w formie np. miseczki gipsowej, kamionkowej, glinianej, z tworzywa sztucznego lub wystruganej z drewna. Ich średnica, w zależności od wielkości hodowanych gołębi, wynosi 19-34 cm, a wys. 4-8 cm. Doświadczeni hodowcy polecają gniazda prostokątne, umieszczone w rogu komórki gniazdowej i nie pozostawiającej wolnej przestrzeni przy ścianach, w którą mogłyby wpaść młode, a poza tym są one stateczniejsze. Miseczki lub skrzyneczki gniazdowe wysypuje się trocinami z domieszką proszku owadobójczego lub rozdrobnionego tytoniu. Resztę materiału latające swobodnie gołębie zgromadzą sobie same, tym zaś które nie mają swobody ruchu, należy przygotować w gołębniku odpowiednią ilość cienkich gałązek - najlepiej brzozowych, pociętych na 10-12 cm odcinki. Wewnątrz gołębnika, naprzeciw gniazd i po bokach, montujemy na ścianach siodełka.
Gołębie najbardziej lubią daszkowe siodełka indywidualne (rys. 2), których powinno być o kilka sztuk więcej niż mamy gołębi.. Odległość między siodełkami na ścianie gołębnika powinna być taka, aby siedzące na nich gołębie nie mogły się dziobać.
Poza wymienionymi urządzeniami do pełnego wyposażenia gołębnika należą też karmidła, poidła, baseniki kąpielowe. Karmidła muszą być tak wykonane, aby gołębie nie mogły do nich wchodzić i zanieczyszczać karmy odchodami, a także aby nie przeszkadzały sobie wzajemnie przy dziobaniu pokarmu. Korytko robi się z blachy lub z deseczek o długości 5-6 cm na jednego ptaka. Wyznaczone odcinki odgradzamy od siebie pionowymi lub skośnymi prętami z metalu albo drewna, przykrywając z góry powstały parkanik klapką. Każdy gołąb powinien dziobać tylko w otworze przez siebie zajętym. Poidła muszą być z wierzchu przykryte, aby woda w nich nie uległa zanieczyszczeniu. Pojemnikiem na wodę (rys. 3.) może być każde stosunkowo niskie, płaskie, okrągłe naczynie blaszane, ceramiczne, aluminiowe lub szklane, łatwe do umycia i dezynfekcji. Od góry można przykryć je walcowatą, zadaszoną w szpic klateczką z prętów drucianych lub leszczynowych patyczków, umocowanych w dole co 5-6 cm. Dla utrzymania stabilności dolna krawędź osłony powinna być względnie ciężka. Na basenik do kąpieli przeznaczamy płaską długą wanienkę z blachy ocynkowanej, emaliowaną lub ceramiczną o ciężkim dnie i z możliwie szerokim brzegiem. Jej dł., w zależności od liczby gołębi wahać się może od 50-100 cm, a wys. od 8-10 cm. Basenik napełniamy wodą do wys. 5-8 cm.
Rys. 3. Pojemnik na wodę
Urządzenia wlotowe i wylotowe mogą być pojedyncze, zestawione obok siebie lub ustawione piętrowo. Przy ustawieniu piętrowym górny otwór jest wylotem, a dolny wlotem. W otwory te wstawia się widełki zwane kozakami. Mają one tę zaletę, że mogą być jednostronnie blokowane. Gołąb wtedy może poruszać się tylko w jedną stronę do lub na zewnątrz gołębnika. Mogą też być całkowicie zablokowane, np. na noc. Po usunięciu blokady gołębie mogą przechodzić w obie strony (rys. 4).
Deska przy wlocie po zewnętrznej stronie gołębnika może mieć większe rozmiary, jak weranda, ale po stronie wewnętrznej musi być skąpa, aby gołębie nie urządzały sobie "punktu kontrolnego" dla gołębi wracających do gołębnika.
Hodowcy gołębi pocztowych przymocowują do wlotu skrzynkę, do której mogą wchodzić ptaki wracające z lotu konkursowego. Łatwiej je wówczas schwytać, szybko zdjąć obrączkę-kontrolkę i odbić ją w zegarze. Dużym udogodnieniem jest zainstalowanie urządzenia elektrycznego (dzwonka) sygnalizującego powrót gołębia z lotu konkursowego. Hodowca odbiera sygnał w mieszkaniu i wtedy wychodzi do gołębnika. Wloty i wyloty należy umieszczać nad podłogą na wysokości 1,0 - l,2 m. Umiejscowienie tych otworów tuż nad podłogą grozi wypadaniem na zewnątrz młodych gołębi, które nie umieją jeszcze latać. W każdym gołębniku niezbędny jest sprzęt pomocniczy: szpachla, łopata, szczotka, miotła, skrobaki, motyczki, wiadra i pojemniki na pomiot (mogą to być worki plastykowe włożone do jutowych). Po każdej porcji pomiotu worki się zamyka, aby zapobiec wydzielaniu się niemiłych zapachów.
Bardzo przydatna jest też apteczka. Nie należy magazynować w niej dużych ilości leków, aby nie dopuścić do przeterminowania ich. Do niezbędnych medykamentów należy jodogliceryna, wykonana z l części jodyny i 3 części glicerolu. Służy ona do smarowania gardła po zaatakowaniu tzw. żółtym guziołkiem oraz innych ran. Potrzebne są też środki dezynfekcyjne w postaci płynnej i pudru (najlepiej wskazane przez lekarza weterynarii.
Literatura:
B. Nowicki, E. Pawlina, A. Dubiel, "Gołębie", Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa, 1996.
M. Huszcz, "Gołębie", Wydawnictwo Spółdzielcze, Warszawa 1990.
