Produkcja na skalę przemysłową enzymów rozkładających wielocząsteczkowe cukry (węglowodany) oraz fitynowe połączenia fosforu otworzyła nowe możliwości w żywieniu gołębi. Tym bardziej, że preparaty enzymatyczne zostały zaliczane są przez fachowców do grupy naturalnych dodatków paszowych.
Enzymy wytwarzają bakterie i grzyby w warunkach biotechnologii przemysłowej. Są substancjami o charakterze białkowym. Warunkiem działania tego biologicznego katalizatora (przyspieszacza) przemian chemicznych jest odpowiednia wilgotność paszy. W przewodzie pokarmowym gołębia działanie enzymu rozpoczyna się od nawilżania paszy w wolu a kończy się zazwyczaj w dwunastnicy. Enzym stopniowo ulega strawieniu, podobnie jak białko paszy. Enzymy tak jak białka są wrażliwe na temperaturę. Ażeby zwiększyć trwałość i ich odporność na działanie temperatury producenci wprowadzają różne zabezpieczenia np. w postaci izolacyjnych osłon na mikrogranulkach preparatu.
Różnorodność powyższych zabezpieczeń, oraz różne pH panujące w przewodzie pokarmowym gołębia powoduje niejednakową skuteczność działania poszczególnych preparatów.
Mając powyższe na uwadze należy się ściśle stosować do zaleceń producenta preparatów enzymatycznych, gdyż to gwarantuje skuteczność zastosowanego dodatku. Natomiast w przypadku zakupu gotowych mieszanek paszowych z enzymami, wybierać należy producentów, którzy swoje wyroby oznakowują certyfikatami jakości typu ISO,GMP lub PDV. Unikniemy wtedy kupowania bezwartościowych produktów.
Gotowe produkty z reguły zawierają kilka enzymów jednak jeden lub dwa enzymy w tych produktach mają rolę wiodącą i ich aktywność w preparacie jest najwyższa.

Po co to wszystko
Gruczoły trawienne przewodu pokarmowego gołębia nie wytwarzają enzymów trawiących węglowodany (celulozę, arabinoksylany, mannogalaktany, glukany) oraz pektyny i fityny. Wymienione substancje występują powszechnie w paszach pochodzenia roślinnego i niezależnie od ich rozpuszczalności w wodzie – nie są trawione. Ze względu na swoją niestrawność związki te są określane jako balast paszy.
Właściwości niestrawnych węglowodanów
Balast wpływa ujemnie na zawartość strawnych składników w paszy. Pasze zawierające dużo włókna wywołują uczucie sytości, mimo że organizm nie otrzymuje wystarczającej ilości składników odżywczych. Ponadto niestrawne węglowodany utrudniają dostęp soków trawiennych do składników pokarmowych zawartych w komórkach pasz roślinnych jak również wiążą znaczne ilości wody. Natomiast frakcje włókna - rozpuszczalne w wodzie – powodują przede wszystkim wzrost lepkości treści w jelicie cienkim, pogarszają wchłanianie składników pokarmowych oraz stanowią pożywkę dla mikroorganizmów – powodując nadmierną fermentację. U gołębi szczególnie młodych, żywionych paszą zawierającą znaczny udział rozpuszczalnych niestrawnych węglowodanów obserwuje się pogorszenie przyrostu i rozwolnienie odchodów, a niekiedy także skłonność do występowania niedoboru witamin i składników mineralnych.
Nierozpuszczalne frakcje niestrawnych węglowodanów, o ile występują w paszy w ilościach dopuszczalnych nie wykazują negatywnego działania na organizm. Pasze włókniste szybciej opuszczają przewód pokarmowy i dlatego niektóre z nich są określane jako dietetyczno- przeczyszczające (np. jęczmień). Włókno ma również inne dodatkowe właściwości: korzystnie rozpulchnia paszę, ułatwia jej przesuwanie w jelitach i formowanie kału, a nie, kiedy tworzy korzystną osłonę dla kosmków jelitowych oraz przeciwdziała namnażaniu się mikroorganizmów chorobotwórczych.
Dla tego nie można żywić gołębi paszami zupełnie pozbawionymi włókna. Jego zawartość w paszach winna wynosić średnio 2-9 %.
Efekty stosowania enzymów rozkładających niestrawne węglowodany
Zastosowania enzymów powoduje, że w przewodzie pokarmowym dochodzi do rozerwania wielocząsteczkowych polisacharydów na mniejsze cząstki nie wykazujące negatywnych zjawisk w przewodzie pokarmowym. Zmniejszenie działania polisacharydów w przewodzie pokarmowym wpływa na lepsze wykorzystanie energii, białka i innych składników pokarmowych zawartych w paszy. Warunkiem skutecznego działania enzymów jest odpowiednie dobranie ich aktywności do rodzaju niestrawnych węglowodanów (np. dla mieszanek, w których podstawę stanowi pszenica i jęczmień odpowiednie będą preparaty mające wiodącą aktywność ksylanazy -z aktywnością towarzyszącą: b-glukanazy i pektynazy).
Nazwy enzymów rozkładających określone wielocukrowce tworzy się poprzez dodanie końcówki „aza” do nazwy substratu (i tak: celulozę rozkłada celulaza, ksylany i arabinoksylany - ksylanaza, galaktany – galaktaza, pektyny – pektynaza).
Wspomaganie naturalnych enzymów
W celu wspomożenia działania naturalnych enzymów wydzielanych w gruczołach żołądka, trzustki, dwunastnicy i wątroby stosuje się również preparaty enzymatyczne. Potrzeba taka zachodzi zwłaszcza w przypadku stosowania w karmie wysokobiałkowych preparatów. Odczyn pH przewodu pokarmowego zmienia się wtedy na zasadowy, przy którym działanie enzymów naturalnych jest niedostateczne. Umiejętne dopasowanie odpowiedniego enzymu w sposób jednoznaczny może przyspieszyć odbudowę organizmu gołębia po wyczerpującym locie konkursowym. Ma to duże znaczenia zwłaszcza, gdy gołąb lotowany jest co tydzień.
Do tej grupy należą preparaty o aktywności amylazy (rozkładające skrobię), proteazy (rozkładające białka) i lipazy (rozkładające tłuszcze).
Enzym fitazy a związki fitynowe
Fosfor zawarty w paszach jest wykorzystywany przez organizm do tworzenia substancji kostnej i innych tkanek oraz płynów ustrojowych, kwasów nukleinowych i ich przemian odpowiedzialnych za sprawność mechanizmu dziedziczenia. Służy do tworzenia tak bardzo ważnych do wyczynów lotowych nośników energii, enzymów i hormonów. Dobowe zapotrzebowanie gołębia na fosfor wynosi około 0,2-05 g. Większość pasz roślinnych stosowanych w żywieniu gołębi zawiera ponad połowę dobowego zapotrzebowania fosforu. Jednakże duża część fosforu występuje w nasionach w postaci związków fitynowych, przez co ilość fosforu przyswajalnego jest nie wystarczająca. Zastosowanie preparatów fitazy pozwala na częściowe lub całkowite udostępnienie tak ważnego pierwiastka z połączeń fitynowych. Ponadto udowodniono, że zastosowanie enzymu polepsza retencję fosforu i wapnia oraz lepsze wykorzystanie białka i aminokwasów oraz energii zawartych w paszy.

Wnioski
Rola wykorzystania preparatów enzymatycznych sprowadzona została w tym artykule tylko do ich zastosowania w żywieniu gołębi -w celu lepszego wykorzystania podawanej karmy. Obejmuje tylko niewielki wycinek oddziaływania na organizm gołębia. Oczekiwany cel to lepsze wchłanianie przez organizm białka, tłuszczu oraz składników witaminowo-mineralnych. W praktyce, działanie to oznacza zwiększenie wartości energetycznej podawanej karmy a tym samym jest następnym krokiem do osiągania lepszych i trwałych wyników w lotowaniu gołębiami.